Hoewel het verbod op drugs een nultolerantie inhoudt en tot doel heeft het gebruik van psychoactieve producten volledig uit te bannen, moet worden opgemerkt dat een drugsvrije samenleving niet bestaat. Doorheen de geschiedenis hebben alle menselijke samenlevingen gebruik gemaakt van psychotrope stoffen voor sociale, religieuze of therapeutische doeleinden.
Om de repressieve logica van de wet van 1921 te doorbreken, ontwikkelde een handvol activisten, bestaande uit drugsgebruikers en gezondheidswerkers, vanaf de jaren 1980 een alternatieve strategie. Zo ontstond Harm Reduction, of schadebeperking. Deze ontwikkeling verliep parallel met de HIV/AIDS-pandemie, die hele gemeenschappen decimeerde, in het bijzonder mensen die drugs injecteerden. De enige opties destijds waren een gevangenisstraf of onthouding.
Schadebeperking heeft vooral tot doel om mensen die drugs gebruiken de mogelijkheid te bieden voor zichzelf te zorgen zonder hun activiteiten en levensstijl te veroordelen, door naar hen te luisteren en vooral door hen te betrekken bij de beslissingen die hen aangaan. Op basis van een benadering die sterk verschilt van die van de overheid, heeft het enige tijd geduurd voordat deze benadering werd erkend als een waardevolle en legitieme interventiemethode.
Deze benadering vanuit volksgezondheid bewees echter al snel zijn waarde. Door af te stappen van het paradigma van onthouding als enige mogelijke oplossing voor een heroïneverslaafde, en in plaats daarvan de gebruiker te ondersteunen in zijn of haar leven en activiteiten door bijvoorbeeld schone en steriele gebruiksmaterialen aan te bieden om besmetting door het HIV- en hepatitis C-virus te voorkomen, of een substitutiebehandeling te geven, kunnen we concretere en duurzamere resultaten bereiken!
Tegenwoordig erkennen alle nationale en internationale instanties schadebeperking als een belangrijke volksgezondheidsstrategie voor het beheersen van het misbruik van psychoactieve stoffen, van alcohol tot tabak en opiaten. In de meeste landen, waaronder België, blijft echter de logica van verbod heersen, met als gevolg dat de faciliteiten voor schadebeperking, hulpverlening, nazorg en preventie ondergefinancierd zijn en dat het doorvoeren van doortastende beleidsmaatregelen die de samenleving als geheel in staat zouden stellen gezonder te leven, wordt belemmerd.
